‘… en dan nu weer verder met Nederlands nieuws …’ sprak Gerard Arinkhof na het openingsitem op het journaal. Vandaag is het zestig jaar geleden dat Japan capituleerde en dat ook in zuidoostelijk Azië de tweede wereldoorlog voorbij was. Dat was natuurlijk dat zogenaamd niet-Nederlandse openingsitem. Tsja. Hoewel de ouders van mijn moeder in Arnhem woonden en de stad hebben moeten ontvluchten tijdens Market Garden, is het de oorlog in Azië die in mijn familie denk ik de meeste sporen heeft nagelaten. Van vaderskant woonde men indertijd in de Oost. Niet als kolonisten, noch als autochtonen maar als indo’s – er is veel Hollands, maar ook veel Indisch bloed in de familie. Oma en mijn twee oudste tantes zaten in een jappenkamp, opa was afgevoerd en belandde uiteindelijk in Japan. Het had niet veel gescheeld of hij was slachtoffer geworden van de Amerikaanse atoomaanval op 9 augustus 1945. Dat betekent dat dát deel van de Nederlandse geschiedenis – dat overigens nog steeds vooral door betrokkenen wordt onderzocht en belicht en, helaas, niet massaal door de voormalige kolonisator (het is natuurlijk ook wat minder leuk onderzoek te doen naar de minder verheven kanten van onze poldercultuur, dan toch maar weer een boek over De Gouden Eeuw) – in onze familie zeer heftig is beleefd. Als het niet bewolkt was geweest was De Bom terechtgekomen op Kokura waar – volgens mijn informatie – mijn opa op dat moment was, en was de helft van ons er überhaupt nooit geweest.
Maar vooral dat wat daarna gebeurde was natuurlijk belangrijk, want het leidde ertoe dat het gezin van mijn grootouders besloot het vaderland te verlaten en scheep te zetten naar dat koude lage land dat Nederland heet. Indonesië werd onafhankelijk en voor Blanda’s en Indo’s was er geen plaats meer. Vandaar dat ik enigszins met gespitste oren het nieuws volg dezer dagen.
De politionele acties. Het was toch een moment tijdens dat bewuste journaal dat ik mijn tenen even samenkneep. Geschiedenis bestaat uit de woorden waarmee je het verleden beschrijft. Woorden kunnen verheroïseren en accentueren. ‘De Grote Opstand’ klinkt veel heroïscher dan ‘De Tachtigjarige Oorlog’. Woorden kunnen ook verbloemen. Ik had eigenlijk gedacht dat men inmiddels een passender omschrijving had gevonden voor de Nederlandse rol in de onafhankelijkheidsstrijd van Indië. ‘Politioneel’ impliceert ‘correctief’. Het was de term van een overheid die er oprecht van overtuigd was dat Indië bij Nederland hoorde en zou blijven horen. Het is niet een term die we nu nog moeten gebruiken nu we ook de excessen kennen die door sommige Nederlandse troepen zijn aangericht, denk ik.
Miko Flohr, 15/08/2005