Ik ben gisteren definitief door de mand gevallen als onbeschaafd minkukel zonder respect voor Naarden en Wormen. Ik moet het dan toch eindelijk erkennen: ik weet niet hoe het hoort. Geen flauw benul. Als ik uit eten ga, eet ik mijn bord niet leeg (meestal vooral omdat er zoveel op ligt dat bij volledige consumptie een acute aanval van obesitas dreigt). Ik houd mijn bestek vast als at ik voor mijn zestiende met mijn blote handen. Ik praat weleens met volle mond, uit bij regelmaat termen die geclassificeerd zouden kunnen worden onder de noemer ‘minder netjes’… en ik vergeet weleens te vousvoyeren.
Wat dat laatste betreft werd ik vandaag publiekelijk de les gelezen. Er was gisteren een lezing geweest en ik had mijn overigens zeer nauwkeurig en verbloemd geformuleerde vraag ingeleid met een simpele tweede persoon enkelvoud. Het was niet eens in me opgekomen, pas op het moment dat ik het gezegd had realiseerde ik me dat ik ook voor de beleefdheidsvorm had kunnen kiezen. De anderen, die wel weten hoe het hoort, spraken natuurlijk wel in U’s maar sommigen formuleerden hun vragen zo bot dat van enig beleefdheidseffect geen enkele sprake was. Toch was dat allemaal veel minder erg dan mijn getutoyeer. Een grove schande was het, men had zich kapot geschaamd.
Op zich valt er geen speld tussen te krijgen. Volgens een geldende etikette moet je volwassen mensen en zeker ouderen die je verder niet kent vousvoyeren. Dat had ik volgens die etikette ook zeker moeten doen en het was ook zeker een grove nalatigheid. Maar, behalve dat er natuurlijk veel belangrijker zaken in deze wereld zijn waarover men zich druk kan maken dan een verkeerde adressering, kun je je natuurlijk afvragen of die etikette op dit punt wel hout snijdt. Het is niet per se altijd netjes als je ‘U’ gebruikt – het creeert ook een bepaalde afstand en geeft – in ieder geval voor mij – aan dat er een bepaalde ongemakkelijkheid zit in jouw relatie tot die persoon. ‘Je’ daarentegen is juist dan weer een compliment omdat het duidelijk maakt dat je je in ieder geval een beetje op je gemak voelt. Het is een ander stijlregister en het resultaat van een andere, minder formele, maar persoonlijkere etikette. Uit de context van wat je zegt wordt dan toch duidelijk of het een goedbedoelde ‘u’ is of een negatieve ‘u’ en een personaliserende ‘je’ of een denigrerende? Of is dat te vooruitstrevend?
Miko Flohr, 05/10/2005